Khu lăng mộ đá là một công trình mang tính tâm linh bao gồm rất nhiều các yếu tố cấu thành như: Lăng thờ đá, cuốn thư đá, mộ đá, cổng đá… Một trong những thành phần quan trọng không thể thiếu để tạo thành một lăng mộ đá hoàn thiện và bền vững đó là LAN CAN ĐÁ. Bài viết tổng hợp về lan can lăng mộ đá dưới đây sẽ giúp bạn hiểu hơn về chi tiết trong khi xây dựng lăng mộ hiện nay.
1. Khái niệm và vai trò của lan can trong xây dựng lăng mộ
1.1. Lan can đá là gì?
Lan can đá hay còn có tên gọi khác là hàng rào bằng đá được chế tác từ đá nguyên khối tự nhiên. Được chạm khắc các họa tiết hoa văn để mang lại tính thẩm mỹ và vẻ đẹp đặc trưng cho các công trình tâm linh. Lan can đá thường được sử dụng phổ biến trong các công trình lăng mộ đá, khu lăng mộ, đền, chùa, nhà thờ họ…
1. 2. Vai trò của lan can đá trong xây dựng Lăng mộ đá
1.2.1 Lan can đá có vai trò về tâm linh
Lan can đá là một bộ phận không thể thiếu khi xây dựng lăng mộ, nhà thờ, đền, chùa. Khi xây dựng lan can đá kết hợp với cổng đá sẽ tạo thành một hàng rào bảo vệ toàn bộ khuôn viên bên trong lăng mộ. Ngoài ra, nó sẽ có tác dụng bảo vệ công trình tránh được các tác động xấu từ môi trường bên ngoài. Về giá trị thẩm mỹ lăng mộ đá khi có lan can sẽ trông bề thế, uy nghi hơn rất nhiều. Điều này thể hiện được sự tôn kính của con cháu đối với ông bà tổ tiên.
Hiện nay, các mẫu lan can đều được các nghệ nhân chạm khắc rất nhiều các họa tiết, hoa văn trên đó. Như hoa văn chữ thọ, sen hóa, bông sen, đầm sen, tứ quý… Điều này tạo được sự cầu kỳ trên bề mặt lan can. Các họa tiết, hoa văn càng sắc nét càng khiến công trình trông đẹp mắt và khang trang hơn nhiều.
Xét về yếu tố tâm linh thì phần lan can đá kết hợp với cổng sẽ có tác dụng bảo vệ các phần của lăng mộ. Giữ được sự yên tĩnh, thanh tịnh cho khuôn viên bên trong công trình. Ngoài ra, sự kết hợp này còn giúp loại trừ các luồng khí xấu hay ma quỷ xâm nhập. Khi bước vào một ngôi chùa, khu lăng mộ hay nhà thờ có cổng lan can được xây dựng bằng đá tạo cho người đến thăm một cảm giác yên bình và tách biệt hoàn toàn.
1.2.2 Lan can đá với vai trò bảo vệ
Chức năng bảo vệ được thể hiện đầy đủ và rõ ràng nhất khi xây dựng công trình lăng mộ đá. Phần lan can đá bao quanh nối liền Cổng đá và lăng thờ đá sẽ tạo thành một khuôn viên kín. Có tác dụng bảo vệ toàn bộ những chi tiết bên trong trước các tác động xấu từ bên ngoài. Hoặc đơn giản là khiến động vật xung quanh không thể gây hại.
Ngoài ra, chức năng này còn phát huy tác dụng trong việc tạo ra các khu lăng mộ đá đặc trưng. Thể hiện được tình cảm cũng như sự tôn kính của con cháu dành cho tổ tiên của mình.
1.2.3 Lan can đá với vai trò về thẩm mỹ
Lan can đá đóng vai trò vô cùng quan trọng về tính thẩm mỹ đối với cảnh quan của toàn thể khu lăng mộ đá. Các mẫu lan can khi xây dựng được chế tác rất công phu và tỉ mỉ. Đó là những mẫu hoa văn được chế tác từ những nghệ nhân có tay nghề giỏi, kinh nghiệm lâu năm.
Họa tiết, hoa văn trên lan can lăng mộ đá được sử dụng phổ biến. Có thể là họa tiết cầu kỳ hay phức tạp, tất cả được thể hiện rõ ràng trên bề mặt lan can. Đường nét hoa văn trên lan can cũng được thực hiện sắc nét và tinh tế. Mỗi đường nét đều thể hiện được sự cầu toàn mà những người nghệ nhân muốn mang lại. Tùy thuộc vào yêu cầu sử dụng các kiến trúc của khu lăng mộ đá. Các nghệ nhân sẽ thực hiện việc chế tác hay thi công khác nhau.
2. Tại sao nên sử dụng lan can đá tại các công trình tâm linh?
Ngoài những vai trò trên việc sử dụng lan can đá tại các công trình mang tính tâm linh là việc làm thiết thực. Lan can rất hữu ích cho công trình tâm linh bởi các lý do quan trọng sau đây:
- Lan can đá trong kiến trúc nhà thờ dòng họ, đình chùa, khu lăng mộ hay biệt thự giả cổ. Được chế tác từ những khối đá xanh vững chắc khai thác thủ công từ những dãy núi đá tại Ninh Bình. Được cắt xẻ thành những phiến đá có kích thước phù hợp để làm lan can đá. Do đó, độ bền của lan can trường tồn với thời gian.
- Lan can đá đa số có hình dạng và kích thước gần giống nhau chỉ khác biệt về họa tiết hoa văn trang trí. Mỗi họa tiết, hoa văn mang một ý nghĩa khác nhau về tính thẩm mỹ. Thâm chí là ý nghĩa tâm linh khác nhau và mục đích xây dựng để sử dụng.
Có thể nói rằng lan can đá là tổng hòa các ưu điểm của vật liệu xi măng và gỗ. Bên cạnh đó là những ưu điểm vượt trội về độ bền mà các vật liệu khác không thể có được. Thêm nữa là những nét mềm mại từ chạm khắc của chất liệu đá. Tạo nên các họa tiết, hoa văn đặc sắc. Các họa tiết tinh xảo không hề thua kém các công trình bằng gỗ.
3. Cấu tạo và hoa văn lan can trong các công trình tâm linh
Lan can đá hiện nay có rất nhiều mẫu mã, hình dạng, kích thước và đường nét chạm khắc khác nhau. Vì vậy nên căn cứ vào không gian, tính chất của công trình và phong thuỷ để thiết kế sao cho phù hợp. Đối với lăng mộ đá thì nên chạm khắc hoa văn có các họa tiết đơn giản như chữ phúc, chữ thọ, hoa sen. Mỗi hoa văn đều mang ý nghĩa tốt đẹp riêng. Như Tranh tứ quý, tượng trưng cho bốn mùa. Rồng, phượng để thể hiện sự thành kính, may mắn trường tồn. Mang ý nghĩa đem lại nhiều tài lộc cho con cháu.
Đối với công trình mang tính tâm linh đền, chùa hay nhà thờ thì các hoạ tiết thường dùng là hoa lá, kỷ hà, vân xoắn…Điều đó thể hiện tinh thần lưu giữ giá trị truyền thống tốt đẹp của tổ tiên nói riêng và của dân tộc Việt Nam nói chung. Đá xanh, đá trắng hay đá vàng được ưu tiên dùng để xây dựng lăng mộ đá. Bề mặt các loại đá này thể hiện rõ nét các đường nét chạm khắc để tạo sự trang nghiêm cho công trình. Lan can sử dụng để ke ao, hồ có thể sử dụng các hoạ tiết như con vật, lá sen, cá chép để trang trí.
3 .1. Cấu tạo của lan can đá
Lan can đá có cấu tạo gồm 3 phần:
- Phần đế lan can: là phần đá có độ rộng nhất cao từ 12cm-15cm.
- Phần bưng: có độ dày từ 7cm-11cm cao từ 40cm-50cm. Đây là phần sử dụng để chạm khắc hoa văn của lan can đá.
- Phần tay vịn hay còn gọi là bo lan can: Bề mặt bo được vo tròn mặt trên hoặc vát chéo. Bo có độ dày từ 11cm-15cm.
Khoang hàng rào lan can đá có mộng được đỡ tiếp nối nhau bằng hệ thống chân tảng đá kê cột vững chắc. Lan can đá đa dạng về các mẫu hoa văn như tứ quý, tứ linh, chữ nho, đầm sen, con tiện,…
3.2. Hoa văn của lan can đá
3.2.1. Mẫu Lan can đá chữ thọ:
Chữ thọ ở đây có thể hiểu là “sinh” và “tử” gắn liền với đời một con người. “Sinh” và “tử” là quy luật của tự nhiên dù muốn hay không con người đều phải chấp nhận. Xã hội càng tiến bộ, càng phát triển thì tuổi thọ càng được nâng cao. Tuy nhiên, hạnh phúc của đời người, không chỉ phụ thuộc vào việc sống thọ. Không quan trọng thọ bao nhiêu tuổi, mà quan trọng hơn là sống một cuộc đời thanh thản. Thanh thản trong suốt cuộc đời và trong những năm tháng cuối đời.
Những con người có ý chí phấn đấu, có tấm lòng nhân hậu sẽ biết sống có ích. Thậm chí là chủ động lo xa lúc tuổi già. Đấy là những con người được hưởng hạnh phúc. Ngay cả khi nhắm mắt xuôi tay cũng được thanh thản, để lại một tấm gương tốt đẹp cho con cháu.
Lan can đá chữ thọ đặc biệt ở chỗ, nó thể hiện ước muốn bao đời về quan niệm sống của con người. Vì thế những mẫu lan can chạm khắc chữ thọ được sử dụng phổ biến trong các kiến trúc tâm linh.
3.2.2. Mẫu Lan can đá tứ quý
Lan can tứ quý là hoa văn quen thuộc của các công trình kiến trúc tại Việt Nam. Tứ Quý là bốn loại cây đại diện cho bốn mùa xuân – hạ – thu – đông. Đó là 4 loại cây Tùng – Cúc – Trúc – Mai bao quanh khu công trình tâm linh. Mang ý nghĩa tượng trưng cho sự đầy đủ, sự sung túc và niềm hạnh phúc vĩnh cửu.
- Cây tùng trong 4 mùa tượng trưng cho mùa đông, biểu tượng của trường thọ, khí tiết. Trong phong thủy, cây tùng là loại cây trừ tà cho cuộc sống bình yên.
- Hoa cúc biểu tượng của mùa thu, thể hiện sự cao sang, quyền quý. Biểu tượng của sự hiên ngang, bởi vì dù hoa tàn cũng chỉ rủ xuống mà không rụng cánh.
- Trúc là biểu tượng cho mùa thu, là biểu tượng cho người quân tử luôn sống ngay thẳng.
- Hoa mai trắng là biểu tượng của mùa xuân, là loài hoa mang sức sống mãnh liệt. Hoa mang vẻ đẹp cao sang và quyền quý. Lan can đá Tứ Quý mang ý nghĩa là các tấm bưng với hoạ tiết chạm trổ cảnh sắc thiên nhiên. Với bốn loại cây được xếp theo thứ tự liền kề.
3.2.3. Mẫu Lan can đá đầm sen
Lan can đá đầm sen tượng trưng cho sự thanh khiết mang lại cảm giác nhẹ nhàng thư giãn và tĩnh tâm. Hoa sen là hình ảnh dùng làm biểu tượng thiêng liêng đại diện cho những người có nghị lực phi thường. Hoa sen biểu trưng cho sự vươn lên mạnh mẽ, là ý chí vượt lên mọi khó khăn. Là sức sống kiên cường của người Việt chúng ra.
Lan can đá chạm đầm sen tượng trưng cho sự thanh cao mang đến cảm giác thư giãn hướng đến tâm linh. Hoa sen là biểu tượng của Việt Nam một hình ảnh vô cùng gần gũi từ xưa đến nay. Vì thế lan can đá đầm sen được rất nhiều quý khách hàng lựa chọn để làm tường rào cho các công trình tâm linh.
3.2.4. Mẫu Lan can đá tứ linh
Là một trong những mẫu lan can được sử dụng nhiều cho Đền, Chùa, Từ đường, Nhà thờ họ… Lan can tứ linh chạm khắc là 4 linh vật linh thiêng Long – Ly – Quy – Phượng. Nó được sử dụng phổ biến trong nghệ thuật kiến trúc Việt Nam từ kinh đô, đền chùa. Kể cả nhà dân, như một hiện trạng sống động của 4 linh vật này trong tâm thức người Việt.
Sản phẩm để khắc tứ linh có độ khó và độ tinh xảo cao. Các linh vật này đều có những chi tiết đòi hỏi phải khắc họa tỉ mỉ và chính xác. Nên thời gian thực hiện sản phẩm này cũng lâu hơn và giá trị cũng cao hơn.
3.2.5. Mẫu Lan can đá con tiện
Lan can đá con tiện là một kiểu mẫu lan can truyền thống tạo được sự thông thoáng lớn. Thay vì phần bưng được chạm khắc các họa tiết hoa văn tinh xảo. Sẽ thay thế bằng các tấm song con tiện đồng đều tạo nên vẻ đẹp giản dị của công trình.
Ngoài ra, lan can đá con tiện đóng một vai trò quan trọng trong việc nâng đỡ cũng như đảm bảo sự chắc chắn cho công trình. Những con tiện đá sẽ mang đến một màu sắc riêng và tính thẩm mỹ riêng cho cho công trình lan can đá. Mẫu lan can song tiện đá sử dụng nhiều trong xây dựng lan can cầu thang cho Biệt thự lâu đài… Loại đá để làm mẫu lan can đá đẹp này là đá trắng, đá vàng, đá kim sa, đá xanh ngọc…Loại đá này có giá trị rất cao nhưng cũng mang lại vẻ đẹp sang trọng cho Công trình.
3.2.6. Hoa văn lan can bông sen hóa
Hình ảnh hoa sen gắn liền với kiến trúc Phật giáo, biểu tượng cho sự thanh cao. Lan can bông sen hóa với sự trỗi dậy của loài hoa vươn lên khỏi đầm lầy. Lan can bông sen được chạm khắc vô cùng sống động trên bề mặt đá. Không còn thấy nét thô cứng của những phiến đá. Mà thay vào đó là những bông hoa sen mềm mại, nhẹ nhàng. Tất cả toát lên một vẻ đẹp vô cùng quyến rũ.
Lan can bông sen hóa được chế tác hoàn toàn từ đá tự nhiên nguyên khối. Những công trình tâm linh thường chọn lan can bông sen bằng đá xanh đen. Mang giá trị thẩm mỹ cao, có độ bền vững trường tồn cùng thời gian.
3.2.7. Hoa văn lan can thông phong
Lan can thông phong hiểu một cách đơn giản là những mẫu lan can có khoảng trống. Khác hoàn toàn với những mẫu lan can được chạm khắc đầm sen hay bông sen hóa thông thường. Bởi những mẫu lan can này thường được chạm khắc trên những phiến đá liền nguyên khối. Còn những mẫu lan can thông phong được đục thủng và có những khoảng không mà gió có thể thổi qua. Lan can thông phong thường thấy nhất là những mẫu chạm khắc hoa sen, tùng, trúc, cúc, mai…
Việc không sử dụng nguyên tấm đá lớn bưng lan can kín, nên lan can thông phong là 1 sáng tạo của các nghệ nhân. Mẫu lan can bằng đá chạm thủng sẽ được kết hợp với hoa văn họa tiết đẹp ở phần thân cột và phần bưng. Lan can thông phong là một biến tấu, cách điệu trong hạng mục thi công lan can đá. Mẫu Lan can này mang tính thẩm mỹ rất cao yêu cầu gia công tỉ mỉ. Thời gian thi công lâu chính vì vậy nó có giá thành cao
Ngoài các mẫu lan can phổ biến trên còn có mẫu lan can có cấu tạo kiểu dáng và hoa văn khác nhau. Với mỗi mục đích sử dụng khác nhau sẽ có mẫu lan can phù hợp. Tùy từng kích thước và loại hoa văn khác nhau mà giá thành lan can cũng khác nhau. Dưới đây là một vài mẫu hình ảnh lan can khác để Quý khách tham khảo lựa chọn.
Đá mỹ nghệ Kim Đô chuyên thi công lắp đặt: Mộ đá đẹp, Lăng mộ đá cao cấp, Lan can đá đẹp, Cột đá, Cột đồng trụ đá, Cuốn thư đá, tảng cột đá cho nhà thờ họ, Bể cảnh đá, Cổng tam quan đá… trên Toàn quốc. Liên hệ Đặt hàng sản phẩm của chúng tôi theo địa chỉ dưới đây:
Cơ sở chế tác Đá mỹ nghệ truyền thống Kim Đô
Địa chỉ: Làng nghề đá mỹ nghệ – Ninh Vân – Hoa Lư – Ninh Bình
Điện thoại: 0982.030.070
Gmail: damynghekimdo@gmail.com
Facebook: Mộ đá, Lăng mộ đá đẹp Ninh Bình